W tym artykule przyglądamy się roli sztuki w okresie baroku, badamy jego Charakterystykę i Wpływy na późniejszą sztukę. Jest to okres w historii Europy, który trwał ponad 500 lat. Jest to czas reformy religijnej oraz innowacji artystycznych i architektonicznych. Nowy styl sztuki stał się popularny w całej Europie dzięki wsparciu ze strony Kościoła katolickiego w Rzymie oraz katolickich władców Włoch i Hiszpanii. Ponadto rozprzestrzeniał się poprzez rozbudowaną sieć klasztorów i monasterów potężnych zakonów.
Funkcja pastoralna
Główną cechą sztuki barokowej jest przedstawianie kruchej harmonii życia pasterskiego. Często pastorały zawierają elementy deus ex machina lub magiczne. Często pojawiają się też pogańskie bóstwa i druidzi. Jednak takie tematy często wiążą się z ryzykiem zakłóceń.
Podejście barokowe wywodzi się z basenu Morza Śródziemnego i rozprzestrzeniło się na cały kontynent. Do teatru zostało wprowadzone w okresie baroku i miało ogromny wpływ na kształtowanie się gatunku. Renesans, który poprzedził okres baroku, miał bardziej klasyczne i racjonalne tematy.
Gatunek ten miał bogatą i szlachetną historię. Najwcześniejsze przykłady sięgają starożytnej Grecji, gdzie w III wieku p.n.e. powstały Sielanki Teokryta. Wywarła ona wpływ na okres baroku i renesansu. W średniowieczu wpływ miał gatunek pastoralny Wergiliusza, ponieważ eklogi Wergiliusza rozgrywały się w Arkadii, idyllicznym miejscu dla pasterzy, którzy wyrażali się poprzez pieśń i poezję.
Wpływy
W okresie baroku można było zaobserwować dużą różnorodność wpływów. W tym czasie artyści tacy jak Gian Lorenzo Bernini i Francisco Ribalta wywarli istotny wpływ na malarstwo. Do innych należeli Annibale Carracci i Michelangelo Merisi da Caravaggio. Wielu artystów z tego okresu wniosło również znaczący wkład w muzykę.
Ruch barokowy został spopularyzowany przez Kościół rzymskokatolicki, który uważał, że sztuka powinna wyrażać tematy religijne. Jednak styl ten miał również swoje wady. Erwin Panofsky, niemiecki historyk sztuki, określił go jako „lordowski zgrzyt”, komentując ówczesne trudności w przekazywaniu tematów religijnych.
Okres baroku był czasem intensywnych napięć religijnych i politycznych. W przeciwieństwie do sztuki renesansowej, która skupiała się na rozumie i spokoju, sztuka barokowa podkreślała pasję, żarliwość i napięcie. Z powodu tych napięć artyści tego okresu często wybierali przedstawienie momentu poprzedzającego doniosłe wydarzenie.
Charakterystyka
Charakterystyczną cechą sztuki barokowej jest silne poczucie napięcia, energii i ruchu. Ta intensywność jest często wzmacniana przez silne kontrasty światła i cienia. Przedstawia również tematy o intensywnej duchowości, takie jak święci i męczennicy oraz cudowne objawienia. Obrazy tego okresu są często duże i sugerują rozległe przestrzenie. Malarze działający w tym czasie starali się dokładnie przedstawić przestrzeń i perspektywę. Do najważniejszych dzieł tego okresu należą obrazy Caravaggia, Leonarda da Vinci i Petera Paula Rubensa.
Literatura tego okresu jest również znana ze swojego realizmu. Wielu pisarzy tego okresu skupiło się raczej na jednostce niż na zbiorowości. Szeroko wykorzystywali również metafory i alegorie. Ich dzieła często dotyczą ludzkiej walki o znalezienie sensu i celu.
Wpływ na późniejszą sztukę
Okres baroku to bardzo wpływowy czas w historii sztuki. Jest to czas, w którym nowe techniki, tematy i style zostały zebrane razem pod koniec 1500 roku. Na ten okres miały wpływ rywalizujące ze sobą style artystów takich jak Caravaggio i Szkoła Bolońska prowadzona przez Annibale Carracci. Wpływ na to miał również mecenat Kościoła katolickiego, który w tym czasie był kontrreformacyjny.
Styl barokowy odszedł od intelektualnych cech sztuki manierystycznej i skupił się na bardziej trzewiowym uroku. Podkreślał bezpośrednią, oczywistą i dramatyczną ikonografię i czerpał inspirację z szerokich tendencji heroicznych znalezionych w pracach Annibale Carracci i Correggio. Jest również uważany za proto-barokowy, ponieważ zawdzięcza swój wpływ dziełom artystów wczesnego renesansu.
Związek z liturgią
W okresie baroku sztuka była używana jako sposób komunikacji z wiernymi. Często miała za zadanie wywoływać uczucia i zapraszać widza do zaangażowania się w przedstawiane działania. Sztuka służyła również jako narzędzie do nauczania wiary religijnej.
Okres baroku znany jest również z wykorzystania symboli religijnych. Kościół katolicki promował wykorzystanie zmysłu wzroku i dotyku do pomocy w pobożności. Po reformacji katolickiej pisarze dewocyjni zaczęli zalecać dyscyplinę umysłową w modlitwie. Doprowadziło to do powstania zakonu jezuitów i idei duchowego odosobnienia.
Barokowa architektura i sztuka rozpowszechniły się w Europie w latach 1600, po pokoju westfalskim. Katolicy nadal żyli obok protestantów w południowych Niemczech, a dramatyczne barokowe kościoły służyły jako kontratak na ich bardziej powściągliwe i ponure otoczenie. Po wojnie trzydziestoletniej większość kościołów została przebudowana w stylu barokowym, a wiele projektów zostało sfinansowanych przez lokalne rządy i zakony.
